Kanarya Hastalıkları ve Tedavileri

Soğuk Algınlığı

Soğuğun etkisiyle kuşlar, geçici rahatsızlıklara, fakat bazende tedavisi zor ve hatta ölümle sonuçlanan hastalıklara yakalanırlar.

Belirtileri: Önceliklerde kuşlarda bir durgunluk hali gözlenir, bunu uyuşukluk takip eder. Hayvan tüylerini kabartır, bir köşeye çekilip tertop olmuş bir durumda titrer ve her türlü yem ve yiyeceği reddeder. Kafesin bir köşesine çekilir ve başını tüyleri arasına sokar. Ani ısı değişikliklerine maruz kalan kanaryalardaysa, soğuk algınlığı, bir şok etkisi göstererek kuşun bayılıp tüneğinden düşmesine varan belirtilerle ortaya çıkabilir. Kuşu elinize alınız, karın bölgesi tüylerini üfleyerek derisini kontrol ediniz. Derinin rengi kırmızı ve kuş titremekte ise hayvanın soğuk algınlığı var demektir. Karın derisi doğal rengini yitirip kızarır ve morarır. Bu belirtiler soğuk algınlığını belirlemekle birlikte, eğer iyi tedavi edilmez ve tüm arazlar giderilmezse, bronşit, astım, zatürree ve hatta verem gibi hastalıkların başlangıcı olma özelliğini de taşır.

Sebepleri: Kanaryalar duyarlı yapıya sahip varlıklardır. Gerçi 16-17 san-tigratlık sabit bir ısı sağlandığında sağlıkla yaşayabilirler. Ancak 22-23 santigrad ısıdan bu derecelere ani düşüşlerde hastalanmaları olasılığı doğar. Gündüz ve gece arasındaki büyük ısı farkları veya kafesin sıcak odadan soğuk bir odaya taşınması gibi nedenlerin yanı sıra, geç saatlerde yaptırılan bir banyodan sonra geceyi nemli tüylerle geçirme, soğuk suyla yaptırılan banyolar soğuk algınlığına neden olabilmektedir. Kısaca Hava akımı, Kış şartları, Şiddetli ısı ve ortam değişiklikleri, çok soğuk banyo nedenlerdir diyebiliriz.

Tedavi: İlk önlem olarak, kanarya normal ısıdaki bir odaya getirilir, verilen yem kesilir, yerine kaynatılmış patatesten bir dilim verilir. Kanaryanın ağzı, ucu inceltilmiş bir tüy sapıyla açılarak bir damla kadar da bal konulur. Bu bir damlalık bal, kanaryayı susatacak ve su içme isteği yaratacaktır. Bu isteğini gidermek için içeceği suya 100 c.c. için 15 - 20 damla kadar Sulpha Mezathine eriyiği ile yarım çay kaşığı Bicarbonate de Soude birlikte konulur. Veya leblebi büyüklüğünde Terramycin Egg Formula konularak karıştırılır. Bu ilaçları yenilemek suretiyle bir hafta devam edilir. Bu arada karma ve kuvvetli yem verilmemeli, kısa bir süre için haşlanmış patates kürü uygulanmalıdır. Doğal olarak bu süre içinde Terramycine verilmeye devam edilmeli ve kanarya mümkün olduğunca sabit bir sıcaklıkta tutulmalıdır. Bu amaçla, ilk günler için kafesin içine hava girmesine engel olmayacak yün bir örtü kullanılması ve kafesin bu örtüyle sıkı sıkıya örtülmesi yerinde bir tedbir olacaktır. Kanaryanız biraz kendini toplayıp soğuk algınlığının kuvvetli etkilerini atmaya başladığında, vitamin değeri yüksek besinlerle vücudun direnci artırılmalı ve bünyesi, besin değeri yüksek yemlerle takviye edilmelidir.

Eğer yukarıda belirtilen tedavi yapılamıyorsa nemli ve sıcak bir ortamda bulundurmakta hastalığı hafifletir. Bunun için 25 – 30 derecelik bir oda içerisine kaynar suya batırılmış bezler asılmalı veya kaynar bir çaydanlık bir süre oda içerisinde bırakılmalıdır.

İyileşme başladığı zamanlarda kuşa pişmiş ve öğütülmüş tohumlar verilir. Bu arada kuşun peklik çekmemesine özellikle dikkat edilir. Peklik durumunda bu yiyecekler kesilir. Bu tedbirlerden sonra da kuşta hala bir düzelme görülmez ise hayvanın solunum yolları hastalığı veya hafifinden bir nezleye yakalandığı düşünülmelidir.

Nezle

Belirtileri: Kanaryanın burnunda akıntı, gözlerinde çapak görüldüğünde, bunların nezlenin ilk ve temel belirtileri olarak kabul edilerek derhal tedaviye başlanılması gerekir. Hastalık ilerledikçe burnun tıkandığı, gözlerin çapaklandığı ve kanaryanın soluk almakta zorluk çektiği görülür. Eğer önlem alınmazsa, ağır oksijen yetersizliğinin ve mikrobik olan nezlenin yaptığı yüksek ateş sonucunda kanaryanızın ölmesi söz konusu olabilir.

Nedenleri: Hastalık, mikrobik olması nedeniyle başka kanaryalardan geçmesi mümkündür. Bununla birlikte, yukarıda değindiğimiz soğuk algınlığına bağlı olarak üşütme sonucu oluşması daha yaygın olarak gözlenen bir haldir. Anî ısı değişiklikleri ve bazen de akşamüstleri yaptırılan banyo sonucunda ıslak veya nemli tüylerle bir gece geçiren kanaryanın şiddetle üşüterek nezleye tutulduğu çok görülmüştür.

Tedavisi: İlk önlem olarak, kanarya ısıca daha sıcak bir yere alınmalı ve eğer başka kanaryalarla birlikteyse onlardan ayrılmalıdır. Gözlerindeki çapaklar ve akıntı asitborikli suyla silinmeli, soluk almakta zorluk çektirecek oranda bir burun tıkanıklığı varsa, tuzlu suya batırılmış küçük bir tüy parçası burun deliklerine sokularak bu tıkanıklık giderilmelidir. Bundan sonra, burun çevresine ve gözlere Sigmamycine merhemi sürülmeli, ancak burun deliklerinin tıkanmamasına ayrıca özen gösterilmelidir. Kuşa, B ve C vitamini yüksek besinlerin verilmesinde, suyuna bal karıştırılarak vücut tirencinin artırılmasında yarar vardır. Bu arada, hastalık geçinceye değin suyuna her-gün bir damla Terramycine konulmalıdır. Hastalık arazları kaybolduktan sonra, kafesin sodalı sıcak sularla veya asitborikli suyla güzelce yıkanıp güneşle kurutulması mikropların öldürülmesi açısından yararlıdır. Tedavide kuşlar için hazırlanmış "İksir Bird Nezle-Astım" şurupları olumlu sonuç verir.

Bronşit

Belirtileri: Bronşitli kanaryada gözlenebilecek en belirgin araz, soluma güçlüğü, sık sık nefes alma ve Soluk alırken duyulan hırıltıdır. Hastalığın ilk devrelerinde yüksek ateş görülür. Eğer önlem alınmazsa hastalık kanaryanın ölümüne yol açabilir.

Nedenleri: Şiddetli üşütme ve soğuk algınlığı sonucunda ortaya çıkan, solunum yollarının iltihapla tıkanması şeklinde tanımlanması mümkün olan bir hastalıktır. Soğuk algınlığına ve nezleye neden olan etkenlerin erken önlem alınıp giderilmediği takdirde bronşite dönüşme olasılığı kuvvetlidir.

Tedavisi: Tedavisi, soğuk algınlığı ve nezle tedavisine paralel özellikler taşır. İlk önlem olarak, kanarya daha sıcak bir yere taşınır. Gagasından içeriye bir damla bal damlatılarak susaması sağlanır. İçecek olarak da içine bir damla Terramycine damlatılmış ve ılıtılmış sudan verilir. Nezlede olduğunca B ve C vitaminlerinin direnç artırıcı ve iyileştirici etkisinden yararlanılmalıdır. Bu amaçla, vitamin ihtiva eden ampullerden bir damlalık aracılığıyla birer damla alınarak içme sularına Terramycine'le birlikte damlatılmasından fayda görüleceği kuşkusuzdur. Kaynatılmış keten tohumu suyu da bu hastalıkta yararlanılan şifa verici bir ilâçtır. Bu amaçla, "İksir Bird Nezle-Astım"dan yararlanılabilir.

Astım

Belirtileri: Kanaryanın soluk almada zorluk çekmesi, sık sık ve hırıltılı solumasıyla kendini belli eden bir hastalıktır. Astımlı kuş ötmeye karşı isteksizdir ve ötüş kalitesinden çok şey kaybetmiştir. Genellikle uzun süren bronşitlerden sonra ortaya çıkması tanıtıcı bir niteliğidir.

Nedenleri: Bu hastalık, yerleşmiş nezle ve bronşitin, bakımsızlık, kirli, dumanlı hava, tozlu yem, tozlu ortam gibi elverişsiz koşullar ve tedavisizlik gibi etkenlerle solunum organlarında kronik, iyileştirilmesi güç bir rahatsızlığa dönüşmesidir.

Tedavisi: Maalesef kronikleşmiş durumların kesin bir tedavisi yoktur. Hastalığı, henüz bronşit halindeyken veya hastalığın henüz başlangıcındayken, yukarıda sayılan elverişsiz koşulların ortadan kaldırılması, iyi ve sürekli bir bakımın sağlanmasıyla önlemek mümkündür. Astım başlangıcında, bronşit tedavisinin yanı sıra, menthol, nane ruhu, okaliptüs buğuları yapılması, soluk açmada ve iyileşme sürecinin kısaltılmasında yararlı olur. Buğu yapma şu şekilde uygulanır: Sıcak bir tuğlanın üzerine oturtulan madenî bir kap içindeki kaynar suya adları anılan soluk açıcılardan biri damlatılır. Astımlı kanaryanın bulunduğu kafes bu kabın yanına yerleştirilir ve her ikisinin üzeri tek bir örtüyle örtülerek, hasta kuşun bundan en büyük yararı görmesi sağlanır. Bu arada soluk açıcı ilâçların kanaryanın rahatsız olacağı ölçüde fazla damlatılmamasına dikkat edilmelidir. Bunun için ilk denemeyi kendinizde yapmalı, sizi rahatsız edecek kadar keskin ve yoğun bir buğuyu hasta kanaryaya uygulamamalısınız.
Kronikleşmemiş astımlarda hazır olarak satılan kanarya astım ilâçlarından da yarar sağlamak mümkündür.

Ses Kısıklığı

Belirtileri: Kanaryada ötüşün azalması, sesin kısılması veya tümüyle kaybolması ile tanınır.

Nedenleri: Ses kısıklığının nedenleri çeşitli olmakla birlikte bunları birkaç noktada toplamak mümkündür.
1. Soğuk algınlığı, nezle, bronşit gibi rahatsızlıkların ses tellerini etkilemesi.
2. Aşın ötme, sürekli ötme sonucunda ses tellerinin arızalanması.
3. Aşırı korku, panik ve şok hallerinin sonucunda ses kaybı.
4. Ötücü kanaryaların yanlış besleme sonucu seslerini yitirmeleri.

Tedavisi: Doğal olarak yukarıda anılan değişik nedenlere bağlı olarak görülebilen her ses kısıklığı veya ses kaybı olayında ayrı bir tedavi yöntemi uygulamak gerekir. Bunları yine aynı sıra içinde tek tek ele alalım.
1. Soğuk algınlığı, nezle, bronşit gibi rahatsızlıklarda, ses tellerinin etkilenmesi sonucunda oluşan ses kayıplarında, anılan hastalıklarda alınan önlemler aynen uygulanır. Bunun yanı sıra gagasından günde bir iki damla çiy taze yumurta sarısı damlatmak yarar sağlayacaktır.
2. Aşırı ötme sonucu ortaya çıkan ses kayıplarında, hasta kanarya diğerlerinden ayrılarak sessiz, kendisini ötmeye teşvik edecek herhangi bir uyarıcının bulunmadığı, geldiği yere eş ısıda, cereyansız, havadar, huzur duyacağı bir odaya alınır. Kesin istirahati sağlanır. Ses güçlendirici ve vitamince değerli besinlerle kuvvet mamaları verilir. Suyuna B ve C vitamini karıştırılır. Bu amaçla hazırlanmış özel şuruplardan da yararlanılabilir. "İksir Bird Tonik" İyileşmesini hızlandırılır.
3. Eğer kanarya; bir korku, bir panik veya bir şok sonucu sesini yitirmişse, ikinci şıkta görülen önlemler alınarak kanaryanın huzuru sağlanır, geçirdiği şoku atlatması beklenir. Bu arada sağlık yemlerinin bulunduğu karma yemlerden verilmesi yarar sağlayabilir. Uygulanan yanlış besleme sonucunda da kanarya ses kısıklığı geçirebilir. Bu gibi durumlarda ses kısıklığına neden olan proteince yüksek besinler ve unlu yiyecekler kesilir. Daha düşük değerde besinler, sağlık tohumları, ötücü kanaryalara verilen özel karma yemler kullanılır. Başlangıçta kısa bir süre perhiz yaptırmak da yarar sağlayacaktır. Bu amaçla meyve ve yeşillik verilebilir. Bütün bunlardan başka sık sık değindiğimiz, kanaryaların hava akımlarına maruz kalması, soğuk suyla banyo yapması, soğuk su İçmesi, rutubetli yerde bulunması, bulunduğu yerin havasının kirli, tozlu, dumanlı, sigara kokulu olması diğer olumsuz etkilerin yanı sıra ses kısıklığına neden olabilir.

Romatizma

Belirtileri: Romatizmalı kanarya, tünek üzerinde tutunamaz, düşer. Yürümekte zorluk çektiği, yürüyemediği, düştüğü yerde kaldığı, ayağa kalkamadığı görülür.

Nedenleri: Bu hastalık, nem oranı yüksek, serin ve rutubetli yerlerde sürekli yaşamak zorunda bırakılan kanaryalarla, banyo yapıp geceyi ıslak veya nemli tüylerle geçirmeyi bir alışkanlık haline getiren kanaryalarda görülür.

Tedavisi: Hastalığın oluşmasına olanak tanımamak, hastalığı tedaviden çok daha kolay olduğu için, yukarıda anılan sakıncalı durumları yaratmamak ve romatizmaya meydan bırakmamak en iyisidir. Bununla birlikte, hastalıklı kanaryanın içinde bulunduğu sakıncalı ortamdan kurtarılması, serin havalarda banyo yapmasına izin verilmemesi, geceleri ıslak ve nemli tüylerle bırakılmaması alınacak ilk önlemlerdir. Kafesin, güneş gören bir odada, güneş ışınlarının direkt vurmadığı bir yere asılması, kafes tabanının sürekli olarak kuru kumlarla örtülü olması ve kafesin nemli bırakılmaması yerinde bir tedbirdir. Tedavi olarak kanaryanın ayaklan saf alkolde eritilmiş kâfuru ile ovul-malt ve her gün tazelenen içme suyunda çeyrek aspirin eritilerek verilmelidir. Bu arada, içinde balıkyağı bulunan kuvvet mamasından da yarar beklenebilir.

Aksırma

Belirtileri: Kanaryayı rahatsız eden, inatçı, bir türlü giderilemeyen aksırıklar halinde kendini belli eder.

Nedenleri: Genellikle grip, nezle veya üşütmeyle kendini gösteren burun akıntısı sonucu, kanaryanın burun deliklerinin tıkanmasıyla ortaya çıkar.

Tedavisi: Tuzlu suya batırılmış ince bir tüy aracılığıyla burun delikleri açılır ve böylece tedavi sağlanmış olur. Eğer akıntı sürekliyse, doğal olarak nezle tedavisini de birlikte uygulamak gerekir. Dikkat edilmesi gereken nokta, burun deliklerinin temizlenmesi sırasında kuşun korkmasını asgari düzeyde tutmak ve burunu tahriş etmemektir.

İştahsızlık

Belirtileri: Kanaryada yem yemeye karşı genel bir isteksizlik ve durgunlukla kendini belli eder.

Nedenleri: Çoğunlukla kanaryanın daha önce alışık olduğu yemin dışında bir besin rejimi uygulanması veya tekdüze bir yemle beslenmesiyle görülür. Bundan başka, bazı hastalıklara bağlı olarak görülen iştahsızlıklar da vardır.

Tedavisi: Kanaryanın arzu ettiği yemlerin verilmesi, çok bölmeli yemliklerde çeşitli yemler sunularak yem seçiminin kanaryanın tercihine bırakılması, iştah açıcı yeşillik ve meyvelerin verilmesi yararlıdır, iştah açma amacıyla hazırlanmış kanarya şuruplarından yararlanmak da mümkündür. Eğer iştahsızlık belli bir hastalığın etkisiyle ortaya çıkmış bulunuyorsa, öncelikle onun ortadan kaldırılması gerekecektir.

Zafiyet

Belirtileri: Kanaryanın son derece halsiz, güçsüz ve mecalsiz olmasıyla; eski hareketliliğini, canlılığını kaybetmesiyle; ötmeye ve yeme karşı hissedilir oranda isteksiz davranmasıyla tanınır. Hastalığın ilerlemesi halinde karın derisinin rengi koyulaşır, kırmızı ve hattâ giderek mor bir renk alır.

Nedenleri: Kötü yaşama koşulları, kötü, isli, dumanlı, sigara kokulu, havasız yerler, tek türde ve yetersiz beslenme, soğuk algınlığıyla ilişkili hastalıklarda çok uzun süren nekâhat devreleri; bu devreler içindeki beslenme bozuklukları zafiyeti nedenleyen etkenler arasında sayılabilir.

Tedavisi: Kanaryayı elverişli koşullara kavuşturmak ve iyi bir beslenme sağlamak, alınacak başlıca önlemlerdir. Bu amaçla kanarya, temiz havalı, ışık alan, rutubetten uzak, ısısı normal bir yere alınır. İştah açıcı yem ve yeşillikler, meyveler, karma yemler, kuvvet mamalarıyla dengeli bir beslenme sağlanır. "İksir Bird Tonik" de, ötücü kuşlar için uygun vitamin-mineral bileşimiyle zafiyetin atlatılmasında yararlıdır.

Kabızlık

Belirtileri: Kanaryanın her zamanki canlılığı kaybolur. Eskisi gibi tünekten tüneğe sıçramaz; o köşeden bu köşeye uçuşmaz, durgunlaşır. Yeme karşı isteksizlik gösterir. Sık sık tüylerini kabartır. Eğer kafesteki tek kuşsa, dışkısında büyük bir azalma olduğunu ve bu dışkının normalden çok sert bulunduğunu gözlemek mümkündür.

Nedenleri: Kanaryanın beslenmesinde bir denge unsuru olarak önemli bir yer tutan çeşitli yeşilliklerin ve meyvenin düzenli bir şekilde ve haftada İki kez olarak verilmemesi halinde kabızlık baş gösterebilir. Bu arada verilen tohum karmalarında, unlu tohumlarla yağlı tohumlar arasında iyi bir denge sağlanamaması da kabızlığın nedenlerinden biri olarak gösterilir.

Kabızlığın bir başka nedeni de, taneli yiyeceklerin öğütülmesinde gerekli bulunan kumun sağlanmamış olmasıdır. Taşlığında, taneli yiyecekleri öğütmede yararlanacağı kumdan yoksun bulunan kanarya, sonuç olarak yiyecekleri öğütülememiş biçimde ve katı olarak dışarıya atar. Bunun bir başka olumsuz yanı da bağırsak iltihaplanmasına neden olabilmesidir.

Tedavi: Tedavi olarak kanaryanın eksikliğini duyduğu şeyler verilir. Yeşillikler, özellikle hemen her mevsim bulunan kıvırcık salata bolca verilebilir. Bunun yanı sıra bol oranda verilecek keten tohumu, bağırsakların işlemesini sağlayacaktır. Doğal olarak bu arada diğer yiyecekler kabızlık hali düzelin-ceye değin kaldırılmalıdır. İçme suyuna bir miktar madensuyu karıştırılmalı veya küçük bir çay kaşığı silme olarak karbonatla doldurulup içme suyun da eritilerek verilmelidir. "İksir Bird Kabızlık" bu hastalıkta olumlu sonuç vermektedir.
Aşırı kabızlık hallerinde, gaga açılarak iki damla kadar zeytinyağı damlatmak gerekir. Bu da işe yaramazsa, tecrübeli bir kanarya meraklısı veya bir veteriner hekimin yardımıyla lavman yapılabilir. Bu lavman, küçük bir tüyün hint yağına veya zeytinyağına batırılarak çok dikkatli bir biçimde ve zorla-maksızın kanaryanın anüsüne sokulması, böylece dışkısını yapmasına yardımcı olunmasından ibarettir.

Bağırsak İltihaplanması

Belirtileri: En kesin belirti, dışkılarının yeşil renkte, kokulu ve bazen de kanlı oluşudur. Karın tüylerine üflendiğinde, derisinin koyu kırmızı ve hatta mor renkte olduğu görülür. Bunların yanı sıra kanaryada genel bir keyifsizlik, durgunluk, ötmeye ve yeme karşı isteksizlik hali göze çarpar.

Nedenleri: Kötü beslenme, tozlu, temizlenmemiş, kirli tohumlar, bozuk nitelikli sebze ve meyveler, kokuşmaya yüz tutmuş mamalar bağırsak iltihaplanmalarının belli başlı nedenleri arasında sayılabilir. Bundan başka çok önemli bir neden de, taneli besinlerin öğütüldüğü taşlıkta yeterine kum bulunmaması ve öğütülemeyen yem tanelerinin hastalığa sebebiyet vermesidir.

Tedavisi: Bağırsak iltihaplanması geçirmekte olan kanarya, diğer kanaryalardan ayrılır. Yeşillik ve meyve verilmez. Temizlenmiş özel kanarya kumu sağlanarak, taşlığın kum gereksinmesi karşılanır. Yem olarak bir süre için yalnızca patates haşlaması ve iyileşmeyi sağlamak için düzenli bir şekilde her gün değiştirilen sularına 10 damla Terramycine, 10 damla Fema-zatine damlatılır.

Bağırsak Parazitleri ve Şeritler

Belirtileri: Hastalığın kesin tanımı, dışkıda solucanların veya şeritlerin görülüp tanınmasıyla yapılır. Bu parazitler, kanaryanın bağırsağında yaşayan; onun tüm gücünü, üreyip çoğaldıkça sömüren; zayıflamasına, halsiz düşmesine ve giderek ölümüne neden olan zararlılardır. Solucanlar azamî beş mm. boyunda, ince, iplikimse parazitlerdir. Şeritlerse bir buçuk-iki santim boyundadır.

Nedenleri: Genellikle bozuk besinlerle, iyice temizlenmemiş, parazitlerden arındırılmamış yeşilliklerle gelir, düzenli bir temizliğe sahip bulunmayan kafes ve salmalarda pek çabuk ürerler.

Tedavisi: Dışkısında parazit görülen kanarya derhal diğer kanaryalardan ayrılır. Bir gün hiç yiyecek verilmez ve yirmi dört saatin bitiminde, gagası açılıp bir damlalıkla dört-beş damla zeytinyağı içirilerek bağırsakların temizlenmesi sağlanır. Bundan başka, suları her gün tazelenerek ve günde 10 damla Sulfamezatin damlatılarak verilmelidir.

Difteri

Belirtileri: Hasta kuş genellikle yemlik civarında durur. Yem yiyemez ama diğer kuşları da buraya yanaştırmaz. Tüyleri kabarık, karnı şişkin ve dışkısı beyaz renktedir. Gagası açılıp ağzına bakıldığında ağzının içinde ve boğazının tüm çeperinde, açık sarı renkte, gevşek, peltemsi görünümde, lekeler halinde benekler izlenir. Bu lekelerin her biri virüs yuvasıdır. Bunlar hastalığın gelişmesiyle solunum organlarına değin ilerleyebilir. Yutkunma ve soluma güçlükleri ortaya çıkarır. Bunun sonucu olarak da kısa bir süre içinde kanaryanın ölümüne neden olur.

Nedenleri: Hastalığa neden olan virüs çoğunlukla başka hayvanlardan, pislikle bulaşır.

Tedavisi: Kanaryalar arasında son derece bulaşıcı bir hastalık olduğu için hastalıklı kanaryalar hemen diğerlerinden ayrılır. Henüz hastalık görülmeyenler ayrıldıkları yerde dikkatle gözlenir ve hastalığa yakalananlar ayrıma tabî tutulur. Sağlıklı kanaryalara besi ve vitamin değeri yüksek yiyecekler verilerek bünyeleri güçlendirilir. Çünkü bu hastalıktan ancak güçlü bir bünyeye sahip olanlar kurtulma şansına sahiptir. Hastalığın tedavisi zor ve zahmetlidir. Ancak bir veteriner hekimin başarabileceği beceriyi gerektirir. Birer virüs yuvası olan her leke, kanarya zedelenmeden bir neşter aracılığıyla alınır ve yok edilir. Yaralar her gün iyotlu gliserinle temizlenir. İçme sularına Terramycine damlatılır ve bünyeleri vitaminle takviye edilir.

Bacakların Pullanması

Belirtileri: Genç kanaryalarda rastlanılmayan bu rahatsızlık çoğunlukla yaşlı kuşlarda bacak ve ayakların aşırı pullanması, ileri hallerde ayakların şişmesi, kabarmaların ve iltihaplanmaların ortaya çıkmasıyla belirlenir. Hasta kanarya neşesizdir. Hareketlerinde ve davranışlarında huzursuzluk sezilir. Tüneğin üzerinde durmakta, tüneği kavramakta zorluk çeker. Bu nedenle kafes tabanında durduğu süreler tünekte durduğu sürelerden daha fazla olmaya başlar.

Nedenleri: Hastalığı oluşturan bir tür virüstür. Kanaryanın direncinin azalması, vitamin ve besin yetersizliğiyle pislikten kaynaklanan bir hastalıktır.

Tedavisi: Hasta kanarya derhal diğerlerinden ayrılmalıdır. Bulunduğu kafes sodalı veya permanganatlı suyla dezenfekte edilerek güneşte kurutulup havalandırmalıdır. Hasta kuşun tedavisine gelince, kanarya sağlık koşullarına uygun bir yerde bulundurulmalıdır. Ayaklara ve bacaklara her gün % 3'lük asitborikli suyla banyo yaptırılmalı, iyice kurulandıktan sonra da kükürtlü vazelin yumuşatılarak dökülen pullar temizlenmelidir. Çünkü virüsler bu pulların arasına girip yuvalanmıştır. Yapılan temizleme işleminden sonra bacaklara ve ayaklara Terramycine Merhem sürülmelidir. Bu işlemi, hastalık arazları kaybolduktan sonra, daha bir süre sürdürmek gerekir. Bu arada hasta kanaryanın besinine büyük özen gösterilmeli, vitamin değeri yüksek besinler ve yeşillik verilmelidir.

Damla Hastalığı (Nikris)

Belirtileri: Hastalığın ilk belirtisi, parmakların oynak yerlerinde gözle görülebilen şişliklerin oluşmasıdır. Bu ağrılı bir şişliktir. Kanarya son derece rahatsız ve huzursuzdur. Tünekte durmakta ve yürümekte zorluk çeker. Rahatsız olan ayağını yukarıya doğru toplar. Giderek uçmakta dahi sıkıntı çektiği görülür. Tüylerinin rengi değişmeye, esmerleşmeye yüz tutar.

Nedenleri: Bu hastalık çoğunlukla yaşı ilerlemiş kanaryalarda görülmekle birlikte, nedeni, yanlış beslenme ve elverişsiz koşullarda yaşamaktır. Rutubetli yerlerde, çok dar kafeslerde hareket etme olanağından yoksun olarak yaşayan, sürekli yüksek değerde besin alan ve bunları yakamayan kanaryalarda bu hastalığa daha sık rastlanır.

Tedavisi: Hasta kanarya derhal geniş bir kafese alınarak daha fazla hareket etme imkânı tanınır. Mamalar ve proteince yüksek besinler kesilir. Bol miktarda yeşillik verilir. Bu olanaklar tanındığında hasta kanaryada hızlı bir iyileşme görülür.

Dil Altı Hastalığı

Belirtileri: Bu hastalığa tutulan kanaryanın yem yiyemediği ve ötmediği görülür.

Nedeni: Çoğunlukla kanaryalara verilen yemlerin temizlenmemiş ve tozlu oluşuyla, içinde yabancı maddelerin bulunması bu hastalığı nedenler. Yem içinde bulunan tahriş edici maddeler, kanaryanın dilaltını tahriş eder; bazen de iltihaplanmasına neden olur.

Tedavisi: Eğer hastalık henüz birinci aşamadaysa, yani yalnızca tahriş olma söz konusuysa, kanaryanın gagasından içeriye, dilinin altına değecek biçimde bir iki damla limon suyu damlatmak ve sularına birkaç gün limon damlatarak vermek iyi gelecektir. Tabii bu arada yemlerin uygun nitelikte olmasına da dikkat edilir. Eğer dilaltında iltihaplanma varsa, bir iğne iyice yakılır, ucu saf alkolle silinir ve çok dikkatli olma koşuluyla bununla iltihaplı kıstın delinerek cerahat akıtılır. Suyuna Sulfamezatin damlatılır.

Kuyruk Hastalığı

Belirtileri: Kanaryanın arkasında, kuyruğunun üstünde bulunan ve kanaryanın tüylerini parlatmada kullandığı yağı salgılayan bir bezin şişme halidir.

Nedeni ve Tedavisi: Kanarya sağlıklı olduğu devrelerde, bu salgı bezinin üzerine gagasıyla bastırarak yağ çıkartır ve bununla tüylerini parlatır. Ancak hasta olduğu zamanlarda doğal olarak bu işlemi ihmal eder. Bunun sonucunda da kullanılmayan yağla dolan beze şişer. Bazı kanarya meraklılarının yaptığı gibi, bu bezeyi iğneyle delerek yağı akıtmak son derece yanlıştır. En iyisi ılık suyla hafifçe bastırarak, beze üzerine sıcak kompres yapılmalı, da-ha sonra bu kısım kurulanarak yumuşatıcı bir yağ, örneğin vazelin veya bademyağı sürülmelidir. Hastalığın tedavisi için bu yeterli bir önlemdir.

Yumurtlamada Güçlük Çekme

Belirtileri: Genel görünüm olarak kanaryalar, ilk çiftleşmeden bir hafta sonra İlk yumurtayı verirler. Bu süre en fazla on ilâ on bir güne kadar çıkabilir. İlk döllenmeden itibaren on bir gün geçtiği halde yumurtlamayan dişinin davranışlarını incelemek gerekir. Dişi kanarya hiç tünekte tünemiyor, çoğunlukla kafes tabanında sıkıntılı bir vaziyette durup tüylerini kabartıyorsa, "yumurtlamada güçlük çektiğine" kanaat getirebiliriz.

Nedenleri: Kadınlardaki ilk doğum gibi, kanaryalarda da ilk yumurtlamada biraz zorlukla karşılaşmak doğal sayılabilir. Çünkü dişi kanarya henüz gençtir, yumurtanın geleceği kanal normal genişliğe ulaşmamış ve açılmamıştır. Yardımla bu düzelebilir. Bazen de dişi kanarya yapısal bir bozukluğa sahiptir ve yumurta kanalları yumurtanın geçemeyeceği kadar dar bulunmaktadır veya yumurta normalden fazla iridir.
Dişi, kışı soğuk yerde geçirmiş ve gerekli beslenmeyi görememişse veya herhangi bir nedenle üşütmüş ve yumurta yolunda bir iltihaplanma meydana gelmişse, yine yumurtlama güçlüğüyle karşılaşırız.

Tedavisi: Rahatsızlık kesin olarak tanındıktan sonra yapılacak ilk iş bazı basit uygulamalarda bulunmaktır. Ürkütülmeden yakalanıp avuca alınan kanaryanın karın kısmına soğuk su akıtılır, böylece gevşek karın kaslarının bu anî ürpermeyle çalışarak yumurtanın dışarı atılması sağlanmak istenir. Eğer bunda başarı sağlanmazsa, bu kez dişi kanaryanın arkası, deride yanık meydana getirmeyecek bir sıcaklıkta buhara tutulur. Gevşeyen ve genişleyen kanaldan yumurtanın çıkması böylece mümkün olabilecektir. Ancak bu önlem de bir yarar sağlamamışsa, bu kez zeytinyağına batırılan bir kuyruk tüyü yumurta kanalına sokularak yumurtanın dışarı çıkabilmesi için bir kayganlık oluşturulur. Bütün bu önlemler çoğu kez başarılı olmakta ve dişinin yumurtlayabilmesi sağlanmaktadır. Ancak bazen istenilen sonuç alınamamaktadır. Böyle durumlarda gecikilmeden bir veteriner hekime başvurulmalıdır. Kanaryanın kanal yöresine dıştan yapılan baskıyla yumurtanın kırılması, çoğu kez üzücü durumlara yol açar. Bu yönteme mecbur kalmadıkça başvurmamak gerekir.

Kabuksuz Yumurtlama

Belirtileri: Adından da anlaşıldığı üzere hastalığın belirtisi, tanımlayıcı başka belirtilere gerek duyurtmayacak kadar açıktır. Dişinin yuvaya bıraktığı yumurtanın üzerinde kireçli kabuk oluşmamış bulunmaktadır. Üzerinde yalnızca bir zar-kabuk vardır ki, bu kuluçka için yetersizdir.

Nedenleri: Tahmin edeceğiniz gibi, bütün bir kış mevsimi boyunca dişiye gerekli besinin verilmemiş olması ve çiftleşme devresine dişi kanaryanın zayıf bir bünyeyle girmiş bulunması en önemli nedendir.

Tedavisi: İyi bir döl için dişi kanaryanın kışı tercihen ısısı 16–17 santigratlık, temiz havalı ve rutubetsiz bir odada geçirmesi, karma yemlerle ve kuvvetlendirici mamalarla iyi bir beslenme görmesi gerekir. Bu mamaların içine, yumurta kabuğu, mürekkepbalığı kemiği tozu gibi kireç ve fosfor bulunduran maddelerin konması unutulmamalıdır.

Güneş Çarpması

Belirtileri: Güneş altında duran kafeslerde bir de bakarsınız ki kanaryanız kafesin dibinde boylu boyunca yatıyor, hiçbir kıpırdama yok. Bu bir güneş şokudur. Hiçbir yerinin tutmadığı, felç halinin görüldüğü olaylar da vardır. Eğer önlem alınmaz ve uzun süre bu durumda bırakılırsa kanarya ölebilir de.

Nedenleri: Kanaryaların direkt güneş ışığı alan yerlerde ve 24 santigrattan yukarı ısılarda bırakılmamaları gerektiğine değinilmişti. Fazla sıcaklık ve dik gelen güneş ışınları kanaryayı fazlasıyla rahatsız eder; aşırı hallerde hastalanmasına neden olur.

Tedavisi: İlk iş olarak kanarya direkt güneş ışığı almayan ve ışın sıcak olmayan bir yere alınmalı. Başı, ayakları ispirtoyla ıslatılmalı ve masaj yapılmalıdır. Böylece serinlemesi ve kan dolaşımının normale dönmesi sağlanmış olur. Ağzının açılarak iki damla gliserin damlatılmasında da yarar vardır.

Tüy Değişimi (Karın Ağrısı)

Öncelikle belirtmeliyiz ki "tüy değişimi" bir hastalık değildir; her yıl bütün kuşların geçirdiği normal bir fizyolojik yenilenmedir. Ancak, iyi bir bakım ve beslenme olanağına sahip olmayan kanaryalar bu devrede zarar görmeye mahkûmdurlar. Temmuz ayı ile eylül ayı arasında geçirilen bu olay, kanarya iyi bir bakım altında ise hiçbir iz bırakmadan kolaylıkla atlatılır.
O yılın yavruları olan genç kanaryalar bu devreyi pek hafif geçirirler. Fazla tüy değiştirmezler. Bu nedenle de bünyeleri sarsılmaz. Daha ileriki yaşlarda bulunan kanaryalar, önce kuyruk ve kanat, sonra vücut ve en son olarak kafa tüylerini değiştirerek yeni ve parlak tüylere sahip olurlar. Bütün bu oluşumun süresi normal olarak iki ay kadardır. Bu devre içinde kanarya son derece halsizleşir. Hareketliliği azalır, ötmez olur. Tüy dökümü süresince kanaryalar çok iyi bakılmalı, soğuktan, hava akımlarından, ani ısı düşmelerinden titizlikle korunmalı, beslenmelerine büyük özen gösterilmelidir. Özellikle serin sonbahar gecelerinden korumak amacıyla geceleri kafes üstünün hava geçiren yün örtülerle sıkıca örtülmesinde yarar vardır. Tüy dökümü süresince, yeşillik ve meyveler azaltılır. Kenevir, turp ve hardal tohumu yemlerden çıkartılır. Kuvvet mamaları, kuşyemi, dan, marul tohumu ve keten tohumu verilir. Sularına, hastalıklardan korumak üzere Terramycine ve vitamin damlatılmasında yarar vardır. "İksir Bird Tonik", kuşların tüy atımını kolaylaştıran, bu süreyi kısaltan hazır bir İlâç olarak yarar sağlar.
Kanaryayı tüy değişiminden çabuk çıkartmak için, bazı yetiştiricilerin karşı çıktığı, bazılarının çok tuttuğu bir yöntem vardır. Bizde Barbar Metodu adıyla anılan bu yöntem, tüy dökümü süresince kanaryayı, üzeri kalın bir örtüyle kapanmış bir kafesin içinde tutmaktan ibarettir. Kafesin altı temizlenmez ve beslenme çok az bir ışığın bulunduğu kafesin içinde, örtü altında sürdürülür. Bu örtü, kafesin içindeki ısıyı sabit ve kafesin içini karanlık tutar. Bu iki etkenin tesiri altında kanarya, tüy değişimini beş hafta içinde tamamlar.

Derinin Yangısı Ve Çıbanlar

Sebepleri: Başlıca dört guruba ayrılır :
l - Mekanik sebepler (yaralar, ezikler, sürtmeler, yabancı cisimler, pislik);
2 - Fizikî sebebler (soğuk, sıcak, elektrik);
3 - Kimyasal sebepler (asitler, alkaliler);
4 - Mikrobik sebepler ve iltihaplı hastalıkların sıçraması sureliyle de meydana gelir.

Belirtileri: Kırmızılık, şişkinlik, ağrı, sıcaklık, topallık ve hatta bazen hasta kısmının felci dahi görülür.

Tedavi: Sebebi ortadan kaldırmakla yapılır. Yara olgunlaşmamışça başlangıçta yangıyı dağıtmak için, daha sonra ise olgunlaştırmak maksadıyla tentürdiyot sürülür. Ağrı varsa azaltmak için bebek aspirini verilir. Cerahat olgunlaşmışsa keseleri yarmalı ve cerahati iyice temizlemeli, asit borikli su veya diğer antiseptikler, katranlı veya kükürtlü sabunlar ve merhemler (Pellidoll merhemi veya Bepanthene merhemi, Anestol pomat veya Antidot pomat) kullanılmalıdır. Gereğine göre sulfamit tozu veya penicillin tozu yedirilir. İnatçı çıbanları ve etrafındaki teşekkülleri cehennem tası (Nit-rate d'argent) ile yakmalıdır.

Urların Tedavisi

Belirtileri: Kuşun çeşitli yerlerinde ( çoğunlukla kanat altı ve sırtta) küçük bir nohut tanesi kadar urların hayvanı rahatsız edecek şekilde büyümesi.

Sebepleri: Tam olarak bilinmemekle beraber çoğunlukla kanaryalarda ırsi ve cinse bağlı olan bu hastalıkta yiyeceklerin de etkili olduğu sanılmaktadır.

Tedavi: Norvich ve Gress cinsi kanaryalarda sık görülen bu urların üzerine kulak çubuğu veya ucuna pamuk dolanmış kibrit çöpü ile sirke ruhu sürülmelidir. 1 hafta sonra urun üzeri kızardıktan sonra alınabilir veya kendiliğinden düşecektir.

İshal

Belirtileri: En Önemli belirti, kanaryanın dışkısıdır. İshal olmuş bir kanaryanın dışkısı sulu ve beyaz renklidir. Bunun yanı sıra, sık sık kaka yapma, durgunluk, halsizlik devamlı tüylerini kabartarak durması ve yiyecek yememesi yan belirtiler olarak dikkat çeker.

Sebepleri: Kanaryanın üşümesi, soğuk su içmesi, soğuk ve ıslak yeşillik yemesi, fazla oranda yeşillik yemesi, yediği yiyeceklerin bozuk vasıflı, çürümeye yüz tutmuş olması ishalin nedenleri arasında sayılabilir.

Tedavi: Ishal türü hastalıklarda kuşun halsiz düşmesi ve çabuk hastalanması kaçınılmazdır. Bu hastalık süreci ölüme kadar dahi gidebilir. Bu konuda alınacak ilk önlem, verilmekte olan mama, yeşillik, meyve gibi, bağırsak bozukluğuna neden olabilecek yiyecekleri kesmek, sade bir besin düzeni uygulamaktır. Bu amaçla haşlanmış patates ve yalnızca kuşyemi vermek yeterlidir. Diğer tüm yemler kaldırılmalıdır. İçme suyu olarak, iyice haşlanmış ve tülbentten süzülmüş pirinç suyu vermek büyük yarar sağlar.
Benim size önerebileceğim ilaç kendimin kullandığı etkili bir ilaç olan ENDOSIN. Bu ilaç çocuk ishali için kullanılmakta olup, eczanelerden temin edebilirsiniz. Ayrıca COXIDIN ya da TETRAMEZATIN adlı ilaçları da bu amaç için kullanabiliriz. Bu ilaçlar tavuk ishali için kullanılmakta olup, kanarya ve muhabbetkuşları içinde kullanılabilir. Bu ilaçların kullanımları ise: yarım suluğun içine 8–10 damla (tablet olanın mercimek büyüklüğünde suluğun ağzına) koymalıyız ve iki günde bir ishal bitene kadar değiştirmeliyiz. İshal bitiminde ilacı vermeyi de kesmeliyiz. Bu arada B ve C vitamini vermeyi de ihmal etmemeliyiz. Bundan başka her gün tazelenmesi koşuluyla içine beş damla Terramycine ve 10 damla Sulfamezatin damlatılmış su vermek de mümkündür. "İksir Bird İshal" de, ötücü kuşlar için hazırlanmış etkili bir ilâç olarak ishallerde yarar sağlar. Bu arada kanaryanın dışkısı dikkatle kontrol edilmelidir.
Hastalık kesildiğinde önce ilâçlar kesilir. Yiyecekler tedrici usulle yavaş yavaş çeşitlendirilir. Bir iki hafta yeşillik, meyve ve mama vermemek yerinde olur.
Ayrıca kuşun suluğuna her gün değiştirilen demli çay koymak, suyun içerisine küçük bir parça kireç (tebeşir parçası veya duvar sıvası vs. olabilir) atmak, bir süre kafese bayat ekmek koymak da kısa süreli geçici çözümler olabilir.

Tüy dökülmesi

Belirtileri: Kuşun vücudundaki tüyler (özellikle kafası ve boynundaki tüyler) dökülür. Eğer parazitten dolayı dökülme varsa sürekli bir kaşıntı da gözlenir. Kuşun halsiz, isteksiz olması ötüşünü kesmesi ve kafes içerisinde durgun olduğu gözlenir. Ancak dişi kuşun yumurta üzerinde yattığı dönemlerde göğüs altında görülen dökülmeler normaldir.

Sebepleri: Kanaryalarda tüy dökümü pek çok nedenden olabilir. Normalde tüy dökme mevsimleri Ağustos, Eylül aylarıdır. Bu aylar dışındaki dökümlere "ara tüy dökümü " adı verilir. Kanaryanın tüye girmesi bir kaç sebepten olabilir.
1- Eğer kanaryanın bulunduğu yer hava almıyorsa yani kuşun sürekli kapalı bir ortamda kalmasından dolayı olabilir.
2- Kuşa verilen yem ve yiyeceklerin çok kuvvetli olması sonucu hayvanın bünyesinin aşırı yüklenmesi olabilir.
3- Sürekli değil ama aşırı dökülme varsa hastalık kapmış olması ya da kaşıntısı varsa parazit gibi bir nedenden dolayı da tüy dökebilir.
4- Mevsimsiz tüy dökümleri yem değişikliğinden olabileceği gibi yer değişikliğinden de olabilir.
5- Kanarya kızgınlık dönemine geldiğinde de tüy dökebilir, özellikle 2 yıl gibi uzunca bir süre eşe atılmamışsa kuş sıkıntısından tüy dökebilir.

Tedavi: Yukarıdaki sebeplerden kuşunuza uygun olandan sonuca ulaşabilirsiniz.
Kuşun tüyden çıkmasına yardımcı olmak için,
1- 4 adet yemlikten birisine kenevir tohumu, diğer üçüne normal kanarya yemi koyularak bol bol marul türü yeşillik verilmeli.
2- Banyosunu eksik etmemeli, banyo suyunu her sabah değiştirmeliyiz.
3- Vitamin takviyesine ihtiyaç duyulabileceğinden AVISOL adlı vitamin ilacından 15 günde bir yarım suluğa 10 damla verilmeli ve suluk iki günde bir değiştirilmelidir.
4- Eğer yem değiştirildi ise eski kullanılan yeme dönülmelidir. Kuşun zayıf düştüğü bu dönemlerde bol bol yeşillik ve meyve ile birlikte karışık yem verilmesi iyi olur.
5- Parazit durumunda ise parazit dökücü toz ilaçlardan kullanılmalıdır Haftada en az bir kere de banyo yapması sağlanmalıdır.
6- Kuş havadar bir yere konulmalı ancak rüzgâr alan esintili bir yere konulmaması da kuşun sağlığı açısından önemlidir.
7- Eğer uzun süredir yanlız ise eşleştirmenizde kuşunuzun doğal sağlığı yönünden faydalı olur.

Aşk Hastalığı

Belirtileri: Dişi yada erkek kanaryanın sebepsiz yere bir kaç gün içerisinde ölüme varabilecek kadar zayıflaması hırçınlaşması ve dişilerin cılk dediğimiz döllenmemiş, içi boş yumurta yumurtlaması.

Sebepleri: Çiftleşme zamanlarında çoğunlukla dişi kanaryalarda görüldüğü gibi erkek kanaryalarda da nadiren görülür.

Tedavi: Dişiyi erkeğin yada erkeği dişinin yanına koymaktır. Eğer erkek ya da dişi kısa zamanda bulunamazsa verilen yemini değiştirilerek bol bol yeşillik verilmelidir.

Yağlanma

Belirtileri: Solunum güçlüğü, ötmede ve hareketlerde isteksizlik, Kuşun toplu (tombalak) görünmesi, hareketlerinin hantallaştığı, ötme istek ve gücünün azaldığı, solunum güçlüğü çektiği ile derisinin gevşek ve buruşuk olması. Avuca alınıp karın tüylerine üflendiğinde, derisinin yağlı, kabarık sarı bir görünüm taşıdığı izlenir. Aşırı şişmanlığın üremede de bazı eksikliklere ve dölleme güçlüklerine, iktidarsızl&#